نقدی بر نگاه شرق‌شناسانه‌ی امپریالیستی فیلم ملکه‌ی صحرا از ورنر هرتزوگ براساس رویکرد ادوارد سعید

دوره 6، شماره 60، تیر 1403، صفحات 13 - 28

نویسندگان : اسرین عبدی *

چکیده :
در مقاله از نظریات ادوارد سعید درباره شرق‌شناسی جهت تحلیل و بررسی فیلم ملکه‌ی صحرا ساخته‌ی ورنر هرتزوگ با موضوع زندگینامه‌ی گرترود بل استفاده شده است. هر چند ادوارد سعید برای تبیین نظریاتش آثار مکتوب را بیشتر به کار می‌گرفت اما با کمی تسامح می‌توان از سینما و آثار تصویری نیز برای تبیین دیدگاه انتقادی وی بر مفهوم شرق‌شناسی بهره جست. با تعمق در داده‌ها موجود در فیلم پرده از نگاه مغرضانه و گاه ساده‌انگارنه‌ی فیلمساز آلمانی-آمریکایی درباره‌ی کشورهای غرب آسیا برداشته می‌شود. همچنین مشخص می‌شود هرتزوگ قهرمانی را در دوره‌ای حساس از تاریخ جهان برای فیلم‌اش برگزیده تا بتواند به هدف خود یعنی برتری انسان غربی در مقابل انسان بدوی و غرق در اوهام شرقی ( فهم شده در شرق‌شناسی) را در نمای سینمایی باز بنمایند. هر چند فیلم سعی در واقعی جلوه دادن داستانش دارد با این حال در این هدف چندان توفیق نمی‌یابد، زیرا مملو از جعلیات ناشیانه‌ی تاریخی و اجتماعی‌ است. در اینجا به چندین مورد از آنها اشاره شده است.

کلمات کلیدی :
ادوارد سعید، شرق شناسی، ملکه صحرا، گرترود بل، ورنر هرتزوگ