نگرشی بر طلاقِ مبتنی بر«عُسر و حَرَج زوجه» در پرتوی فقه و قانون

دوره 6، شماره 60، تیر 1403، صفحات 29 - 46

نویسندگان : حمیدرضا ترک زاد * و جواد نادری عوج بغزی و سامان اوجاقلوشهابی

چکیده :
ماده 1130 قانون مدنی به زوجه اجازه داده است در مواردی که ادامه زندگی زناشویی، وی را در وضعیت عسر و حرج قرار دهد، با مراجعه به حاکم و اثبات حالت عسر و حرج، درخواست طلاق نماید. عام بودن این ماده برای زن این امکان را قرار داده که بدون توجه به مبنای ایجادی عسر و حرج، با اثبات علت موجد سختی و تنگی، خود را از علقه زوجیت رها سازد. اگر چه عام بودن ماده موضوع مورد بحث از مزایای مهم آن است، اما از سوی دیگر موجب سلیقه‏ای شدن کاربرد آن گردیده است. این نوشتار به تبیین مفهوم عسروحرج، جایگاه این ماده و تحول آن در قوانین و مقررات کشور ما، بررسی علل عدم گرایش قضات به استفاده از آن پرداخته و راه کارهایی در جهت نجات آن از رکود فعلی ارائه می‏ دهد. نگارنده معتقد است ایجاد و توسعه رویه قضایی در زمینه این ماده، تبیین مفهوم عسر و حرج و آموزش آن به قضات و همچنین به کارگیری قضات زن به طور الزامی در دادگاه های خانواده، تا حدی موجب رفع مشکلات اجرایی این ماده خواهد شد.

کلمات کلیدی :
طلاق، عسروحرج، الحاکم ولی الممتنع، شرط ضمن عقد