بررسی نقش مار در فرهنگ و هنر عیلام

دوره 6، شماره 65، آذر 1403، صفحات 40 - 47

نویسندگان : فرزاد نجفی * و محمد امین فولادی وندا

چکیده :
عیلامی ها اقوامی بودند که از لحاظ جغرافیایی در محدوده جنوب غرب، غرب، استان فارس و بعضی مناطق مرکزی ایران موجودیت داشتند. این اقوام که از 3200 ق.م تا 646 ق.م حاکمیت سیاسی خود را حفظ کرده بودند، سرانجام توسط آشوری ها حکومت آنها نابود شدند. استفاده از نقوش بر روی آثار ساخته دست بشر همواره متأثر از طبیعت پیرامون وی بوده است. نقش مار که حیوانی مرموز و از دیدگاه بسیاری از فرهنگ های جهان دارای نیرویی فرا طبیعی می بود، در هنر و تمدن عیلام به وفور استفاده شده است. ما در این پژوهش سعی داریم تا با تأمل در برخی آثار هنری عیلامی که دارای نقش مار می باشند به هدف و منظور هنرمند سازنده و در نهایت اعتقادات مردم عیلامی در رابطه با مار نزدیک شویم و در نهایت به این نتیجه دست یابیم که این موجود در تفکرات و اعتقادات عیلامی ها دارای چه جایگاهی بوده و این اعتقادات در گذر زمان دارای چه شدت و چه رویکرد هایی بوده است. با تأمل در آثار بجای مانده از عیلامی ها در می یابیم که نگرش و طرز تفکر نسبت به مار در طول تاریخ عیلام در حال تغییر بوده به صورتی که نقشی که صرفاً دارای جنبه تزئینی بود کم کم به جایگاهی والا رسید و بعد ها هم با افول قدرت عیلامی ها آن جایگاه را از دست داد.

کلمات کلیدی :
عیلامی ها، آشوری ها، مار، هنر.