نگاهی به داستان پیامبر اکرم (ص) در سوره حجرات براساس نظریه تحلیل گفتمان (به روش نورمن فرکلاف)

دوره 7، شماره 70، اردیبهشت 1404، صفحات 41 - 55

نویسندگان : محمد جمال غواصی * و عباس شفیعی

چکیده :
پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی- تحلیلی، با روش کتابخانه‌ای به جمع آوری اطلاعات پرداخته است. نوع تجزیه و تحلیل در این پژوهش روش تحلیل گفتمان با رویکرد نورمن فرکلاف و الگوی سیستمی است. رویکرد نورمن فرکلاف یکی از مطرح‌ترین نظریات در زمینه گفتمان کاوی به حساب می‌آید که در تلاش است تا پیوند میان معیار‌های درونی و برونی متن را توضیح دهد و شرایط اجتماعی و نوع کنش‌های که در شکل گیری متن نقش دارند را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین واکاوی کند. بر این اساس، این تحقیق درصدد این است که داستان پیامبراکرم(ص) در سورة حجرات را بر پایة رویکرد مذکور در سه سطح بررسی کند، که داستان پیامبراکرم(ص) در این سوره براساس رویکرد فرکلاف چگونه است؟ کنش‌های اجتماعی که زمینة شکل‌گیری داستان را فراهم نموده است چگونه بوده است؟ و رفتار مطرح شده در داستان در الگویی سیستمی چگونه است؟ نتایج پژوهش نشان داد که رفتار و کنش‌های گروهی از مسلمانان زمینه‌ نزول سوره حجرات و شکل‌گیری داستان را فراهم نموده است. از رفتارهای نامناسب نهی شده است و به رفتار نیکو و رعایت ادب و اخلاق اجتماعی توصیه شده است. رفتار و کنش اجتماعی مطرح شده در داستان، با رویکرد سیستمی در سطح گروهی قابل استفاده است.

کلمات کلیدی :
تحلیل گفتان، داستان پیامبراکرم(ص)، اخلاق، رفتار، کنش اجتماعی