واكاوي ماهيّت حقوقي مسأله ارتداد با نگاهی بر دیدگاه آیت الله مصباح

دوره 4، شماره 36، تیر 1401، صفحات 81 - 103

نویسندگان : محمّدمهدي كريمي نيا * و مجتبی انصاری مقدم

چکیده :
ارتداد از مباحث مهم فقهی و کلامی در مجامع علمی می باشد. نیز این مسأله از نقطه نظر «حقوق بشر» مورد بحث اندیشمندان می باشد. ‏برخی معتقدند: «ارتداد ماهيت حقوقى ندارد». دليل ايشان بر اين سخن آن است كه اولاً، حكم ارتداد در قانون مجازات ‏اسلامىِ سابق و قانون مجازات اسلامىِ فعلى نيامده است و ثانياً، آياتى از قرآن كريم، كه ناظر به بحث ارتداد ‏است، فقط مجازات اخروى را بيان داشته است. ‏همچنین برخی آن را با حقوق بشر در تنافی می دانند. در ادامه دیدگاه آیت الله مصباح مورد توجّه قرار گرفته است. در پاسخ اشکال نخست باید گفت: اگر چه قانون مجازات اسلامى از اين نظر داراى نقص است، ولى اصل يكصد و شصت و هفتم قانون اساسى ‏اين مشكل را حل كرده است و در پاسخ پرسش دوّم باید گفت: اگر بپذيريم كه حق الهى ـ يعنى اين كه بايد خداى متعال اطاعت و عبادت شود ـ بر همه حقوقِ فردى و ‏اجتماعى مقدّم و حاكم است و يكى از اصولى كه فراتر از جميع قوانينِ موضوعه است، رعايت «حق الله» مى ‏باشد. آیت الله مصباح، علاوه بر «حق فردی» و «حقوق اجتماعی»، به حق سوّمی معتقد بود و آن «حق الله» است و بر اساس آن، مجازات مرتد، منطقی و شرعی خواهد بود.

کلمات کلیدی :
ارتداد، ماهیت حقوقی، آیت الله مصباح