مقدمه: شهر یکی از مهمترین مراکز سکونتگاهی انسان، و کانون رشد و توسعه است. این اصلی ترین کانون جمعیتی می تواند. عامل توسعه یا عدم توسعه باشد. هدف: پژوهش حاضر، بررسی مقایسه ای علل پیدایش و پویایی اقتصادی شهرها در زمان سلسله صفویه، و علل پیدایش و افول اقتصادی شهرها در دوران کنونی می باشد. مواد و روش : روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و به صورت کتابخانه ای و با بررسی کتاب ها و مقالات مختلف و به صورت کیفی و فیش برداری به انجام رسید. نتیجه : این پژوهش نشان داد .که علت رونق اقتصادی شهرها در دوران صفویه، پیدایش طبیعی و ارگانیک شهرها، به همراه توجه، با برنامه صفویان برای نیات دینی یا اقتصادی و دفاعی، و ارتباط چند سویه شهرها با پسکرانه ها، و جامعه روستایی و ایلی بود. که از نظر فضایی باعث ایجاد شبکه کهکشانی،و از نظر اقتصادی باعث توسعه درون زا، و رشد تولید و صادرات، و برتری شغل کشاورزی و صنعتی را سبب می شد. و علت افول اقتصادی شهرها در دوران کنونی از زمان قاجار، پیدایش بی برنامه شهرها با تقلید از الگوهای غربی و برنامه های تمرکزگرای قطبی و بخشی و دخالت های منفعت جویانه افراد حقیقی و حقوقی و عدم ارتباط شهرها با پسکرانه ها و جامعه روستایی و ایلی است .که نتیجه آن ایجاد شبکه زنجیره ای و توسعه برون زا و رشد واردات و مصرف گرایی و رونق بخش خدمات برای شهرهای ما بوده است. بحث: بنابراین از آنجا که شهرها می توانند چرخ های پیشرفت و توسعه و تولید را در تمام سطوح کشور به حرکت درآورند. برای خارج کردن شهرهای ایران از افول اقتصادی، بررسی دوران باشکوه صفوی از نظر رونق شهری می تواند الگویی مناسب و رهگشا باشد.

شهر رونق اقتصادی افول اقتصادی صفویه توسعه درون زا توسعه برون زا